Begin dit jaar is Van Gelder met PlantLab een samenwerking verticale teelt aangegaan. Maar wat is verticale teelt nou eigenlijk? Wat zijn de voor- en nadelen? En waarom zijn we deze samenwerking gestart? Allemaal logische vragen die we in een serie van drie blogs beantwoorden, waarbij we in dit blog de veelgestelde vragen over verticale teelt beantwoorden.

Welke gewassen kun je produceren met behulp van verticale teelt?

In principe kunnen alle soorten gewassen worden geteeld met behulp van verticale teelt. Het is echter moeilijk in te schatten of en wanneer elk gewas betaalbaar kan worden geteeld en verkocht voor een concurrerende prijs. Momenteel kunnen alleen bladgroenten, kruiden en cressen betaalbaar worden geteeld. Velen geloven ook dat gewassen zoals tomaten, paprika's, bessen en komkommers in de nabije toekomst kostenefficiënt geteeld kunnen worden. Toch zullen sommige gewassen, zoals maïs, waarschijnlijk veel beter geschikt zijn om in het veld te worden verbouwd.

Tegen welke prijs zijn verticaal geteelde producten beschikbaar?

De prijs is sterk afhankelijk van het land en product, maar is grotendeels vergelijkbaar met die van de 'premium-producten' in zijn categorie.

Zijn verticaal geteelde producten biologisch gecertificeerd?

Producten mogen de term ‘biologisch’ dragen als ze groeien op grond die al meerdere jaren voor de oogst vrij was van verboden stoffen. Verticaal geteelde producten worden echter niet in de grond gekweekt, maar nemen hun voedingsstoffen in plaats daarvan op via op water gebaseerde groeisystemen. De huidige definitie zorgt voor verticale teelt dus voor een probleem, want als er geen grond wordt gebruikt, is er geen biologische certificering. Zelfs als de voedingsstoffen die gebruikt zijn beschouwd worden als biologisch, ontvangen verticaal geteelde producten geen biologische certificering.

Zitten er ook nadelen aan verticaal telen?

Ja, want ook al kunnen alle soorten gewassen verbouwd worden met behulp van verticale teelt, zijn alleen bladgroenten, cressen en kruiden op dit moment betaalbaar te verbouwen. Dat is ook de reden dat veel voorstanders van verticale teelt denken dat hiermee de wereld niet gevoed kan worden, maar meer potentieel zien in het duurzaam produceren/leveren van verse producten in de buurt van de consument (zoals in steden). Bovendien maakt verticale teelt geen gebruik van het ‘gratis’ zonlicht, maar van LED-groeilampen die meer energie verbruiken dan het verbouwen in een open veld. Een oplossing die velen zien, is het volledige gebruik van hernieuwbare energiebronnen (zonnepanelen).

Sinds wanneer bestaat verticale teelt?

De eerste implementatie van verticale teelt is geen duidelijke gebeurtenis. Verticale teelt heeft de afgelopen 100 jaar namelijk een geleidelijke evolutie doorgemaakt. Het begon met het plaatsen van kleine dozen met een glazen dak boven de gewassen op het veld. Later werden technische innovaties zoals hydrocultuur en kunstmatige verlichting (bijvoorbeeld LED's) gebruikt om de groeiomstandigheden verder te optimaliseren. Dit maakte de weg vrij om gewassen binnen te gaan verbouwen om een geoptimaliseerde teeltomgeving te kunnen bieden. Uiteindelijk hebben de mogelijkheden van dit systeem ertoe geleiden dat gewassen in meerdere lagen boven elkaar geteeld worden in een volledig gesloten teeltomgeving, wat tegenwoordig bekend staat als verticale teelt.

In welke landen kunnen we verticale teelt al vinden?

Vooral in de VS worden verticaal geteelde producten in het hele land verkocht. Hoewel er steeds meer Europese, Midden-Oosten en Aziatische initiatieven komen, worden verticaal geteelde producten nog niet op grote schaal verkocht in deze continenten en hun respectievelijke landen.

Wat is de toekomstverwachting van verticale teelt in Nederland aangezien we hier een goed landbouwklimaat hebben?

Nederland loopt wereldwijd voorop op het gebied van telen van verse producten. Desondanks zorgen seizoensgebonden klimaatverschillen ervoor dat lokale productie niet altijd mogelijk is. Producten moeten daarom regelmatig over lange afstanden worden vervoerd om consumenten het hele jaar toegang tot verse groenten en fruit te bieden, wat leidt tot veel afval en verlies van smaak en voedingswaarde van de producten.

Met de volledig gesloten omgeving die wordt toegepast in verticale teelt worden verse producten wél jaar-rond geproduceerd in Nederland, lokaal bij de consument; midden in de grote steden bijvoorbeeld. Hiermee worden de producten pas geoogst te worden als ze rijp en op smaak zijn, en is de hoeveelheid transport(uitstoot) en afval in de distributieketen aanzienlijk minder. Verder worden er geen pesticiden gebruikt tijdens de productie, is de kwaliteit en houdbaarheid van het product in zomer en winter gelijk, en wordt het waterverbruik tot wel 95% verminderd vergeleken met traditionele Nederlandse landbouw.

Daarnaast krijgen de gewassen in de volledig gesloten en gecontroleerde teeltomgeving de optimale natuurlijke teeltomstandigheden (o.a. water, voedingsstoffen, licht, CO2) die ze nodig hebben om meer vitamines te vormen en meer mineralen op te kunnen nemen. Deze verhoogde vitamines- en mineralen waarden leidt tot producten met een verbeterde smaak en voedingswaarde. Dit biedt kansen voor gepersonaliseerde voeding of specialties met fantastische smaken en hoge kwaliteit.

Alhoewel verticale teelt op het eerste gezicht voornamelijk een oplossing lijkt voor regio’s waar helemaal geen landbouw mogelijk is of voor grote steden die moeilijk kunnen worden voorzien van vers voedsel, is het dus interessant voor alle regio’s waar consumenten behoefte hebben aan lokaal geproduceerde verse, gezonde en duurzame groenten.